البته روز گذشته مسئولان این دفتر درتهران تلویحا اعلام کردند به خاطر آنچه بهبود حمل‌ونقل عمومی در پایتخت به ویژه در بخش ریلی دیدند تصمیم به انجام چنین کاری گرفتند اما حتی با وجوداین تعریف‌ها و افتتاح‌ها نه شهروندان و نه مسئولان متروی تهران و سایر کلانشهرها گویا نتوانستند همچنان نگرانی خود را از آینده مبهم حمل‌ونقل ریلی در کشور پنهان کنند.
محسن‌هاشمی مدیر عامل مترو تهران که در مراسم افتتاح این دفتر با اشاره به حواشی که اصل کار را به سایه برده، بهبود وضع آشفته کنونی را نیازمند حضور «مردان سیاسی» نامید که بتوانند تدبیری اتخاذ کنند که حمل‌ونقل عمومی تنها مختص افرادی نباشد که از ناچاری به آن رو می‌آورند: «برای آنکه حمل ونقل عمومی‌مخصوص طبقه غیرمرفه جامعه نباشد نیاز به مردان سیاسی است که از این امر مهم حمایت و برای تحقق آن تلاش کنند.»
مدیر عامل متروی چند کلانشهر از جمله تبریز، شیراز و مشهد هم در گفت‌وگو با همشهری عصر تاکید کردند تنها در شرایطی می‌توانند به آینده حمل‌ونقل عمومی از جمله ریلی امیدوار باشند که سیاسیون کشور نگاهشان را به ناکارآمدی مترو تغییر دهند.
البته تمام این نگرانی‌ها گویا از اظهارات اخیر مدیرکل دفتر هماهنگی حمل‌ونقل و ترافیک سازمان شهرداری‌ها آغاز می‌شود. مجتبی شفیعی چند روز پیش با انتقاد از اعتبارات کلانی - یک‌هزار و 80 میلیارد تومان - که مجلس به حمل‌ونقل ریلی هفت کلانشهر اختصاص داده، اعلام کرده بود: « چرا باید 60 درصد بودجه حمل‌ونقل عمومی را به قطارهای شهری اختصاص دهیم؟ در هیچ جای دنیا کشوری را پیدا نمی‌کنید که هفت شهر آن قطار شهری سنگین داشته باشد و سه شهر دیگر هم در نوبت باشند! »
به گفته وی، داشتن قطار شهری در کشور تبدیل به نوعی اپیدمی شده است و به این ترتیب، مردم شهرهای کوچک را تشویق می‌کنیم که به زندگی در شهرهای بزرگ فکر کنند. همین اظهارات هم گویا حتی با وجود دفتر اتحادیه بین‌المللی حمل‌ونقل عمومی در تهران فراموش شدنی نیست. چرا که آنچه مسئولان دولتی از آن انتقاد می‌کنند بر این مبناست که حداقل لزومی به وجود سامانه مترو در هفت کلانشهر وجود ندارد. در مورد تهران هم اصل بر این گذاشته شده که اختصاص اعتبارات سالانه تا حد ممکن با تاخیر و کاهش پرداخت شود.
اما هاشمی در افتتاحیه دیروز بار دیگر تاکید کرد که این اتفاقات تاثیری در روند توسعه مترو ندارد، چرا که «شهردار تهران همتی به خرج داده و از حمل‌ونقل حمایت ویژه کرده است. حمایت‌های قالیباف در توسعه حمل ونقل عمومی‌تنها در حد حرف نبوده به گونه‌ای که در سال جاری اعتبارات بخش حمل ونقل عمومی3 برابر شده و در واقع 300 درصد رشد داشته است.»
البته به گفته‌هاشمی 30 سال پیش خیلی‌ها با ایجاد و توسعه مترو و سایر سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی‌مخالفت می‌کردند اما امروزه همه می‌دانند با شرایط بحرانی موجود هیچ راهی جز گسترش حمل ونقل عمومی‌وجود ندارد و راه‌اندازی دفتر هماهنگی اتحادیه بین‌المللی حمل ونقل عمومیUITP در تهران می‌تواند به تعامل اطلاعات و فناوری‌ها بین ایران و سایر کشورها کمک شایانی داشته باشد.
در حالی وزارت کشور اعتقاد دارد که ساخت قطار شهری در هفت کلانشهر کشور اپیدمی شده و مبنای کارشناسی ندارد، مدیر عامل متروی چند کلانشهر هم که تلویحا از سوی مسئولان دولتی، ساخت متروهایشان مورد انتقاد قرار گرفته در پاسخ عنوان می‌کنند راهی را می‌روند تا حداقل یک دهه آینده ترافیک شهرهایشان به خاطر نبود همین زیر ساخت‌ها به گره‌های کور تهران مبتلا نشود.
مدیر عامل مترو مشهد: تصمیم ما که اپیدمی نبود
سید محسن شوشتری مدیرعامل متروی مشهد، وجود قطار شهری برای شهری 5/2 میلیون نفری مثل مشهد که هرساله خیل زیادی از مسافران و زائران حرم امام‌رضا(ع) را از ایران و سایر کشورهای دنیا میزبانی می‌کند یک ضرورت کارشناسی شده می‌داند که هیچ گزینه‌ای را نمی‌توان به جای آن گذاشت. وی با طرح این سؤال که چه سامانه‌ای می‌تواند جایگزین مترو در مشهد شود، تاکید می‌کند:«مطالعات احداث قطار شهری در سال 75 براساس مطالعات جامع شهری انجام گرفت. در همین مطالعات جایگاه سیستم تاکسیرانی و اتوبوس هم تعریف شد که به امضای شورای ترافیک استان، شورای شهر مشهد و در نهایت شورای‌عالی ترافیک کشور رسیده و به همین دلیل دور از ذهن می‌رسد که منظور دولت از متروی اپیدمی، شهر مشهد باشد.»
همین مطالعات مسئولان شهری مشهد را به این نتیجه رسانده با احداث 4 خط مترو مسافران تا سال1405 خیالشان از بابت حمل‌ونقل شهری در مشهد راحت باشد.
وی فانتزی خواندن احداث قطار شهری از سوی برخی را یک سلیقه شخصی دانست و افزود:« امروزه درشهرهای 80 -70 هزار نفری کشورهای اروپایی سیستم ریلی برای حمل‌ونقل وجود دارد و اصولا از ماشین کمتر استفاده می‌شود.چطور می‌شود برای شهری مثل مشهد با 2 و نیم میلیون جمعیت با حجمی از مسافر داخلی وخارجی احداث قطار شهری فانتزی باشد؟»
به گفته وی کارشناسان براساس اصول علمی برای آینده حمل ونقل یک شهر نسخه می‌پیچند براساس آن گزینه مناسب را برای شهر در نظر می‌گیرند.
اتوبوس مکمل مترواست، نه مترو مکمل اتوبوس
بهرام عبابافی، مدیر عامل مترو تبریز هم مصوبه‌ای که وجود قطار شهری برای شهرهای دارای با جمعیت یک میلیون را لازم دانسته، یک قانون می‌داند که لازم الاجراست.
همچنین آمارهای موجود عبابافی را به این نتیجه رسانده که هیچ سیستمی غیراز سیستم حمل‌ونقل ریلی واحداث قطار شهری نمی‌تواند جوابگوی ترددهای کلانشهری چون تبریز باشد:« زمانی که مطالعات ترافیک نشان می‌دهد کریدورهای موجود ظرفیت 15 تا 20 هزار مسافر در روز را دارد هیچ گزینه‌ای به جز مترو نمی‌تواند مسئولیت حمل‌ونقل در این شهر را به‌عهده بگیرد.»
به گفته عبابافی اگر شهر برای جابه‌جایی این تعداد مسافر از اتوبوس استفاده کند باید هر اتوبوس دو دقیقه یکبار مسافر را جابه‌جا کند با توجه به اینکه در اتوبوس 100 مسافر بیشتر جا نمی‌گیرد تنها در یک ساعت 3 هزار مسافر جابه‌جا می‌شود. بنابراین تنها سیستمی که می‌تواند دریک ساعت، جمعیت 15 تا 20 هزار نفری را جابه‌جا کند قطار شهری است وهیچ وسیله دیگری توان جابه‌جایی این حجم از مسافر را ندارد.»
وی تاکید می‌کند که احتمالا برخی از مسئولان جابه‌جا تعریف می‌کنند: «اتوبوس تنها یک مکمل برای قطار شهری در کلانشهرهاست نه اینکه مترو را مکمل اتوبوس بدانیم.» و باز هم تاکید کرد که ساخت قطار در شهرهای با جمعیت یک میلیون نفری یک قانون است که راه را روی هرگونه مخالفت بسته است. به گفته وی تبریز هم اینک دارای یک میلیون نفر جمعیت است. از آنجایی که برای هر شهروند در روز 5/1 تا 2 سفر در نظر گرفته می‌شود پس تبریز در روز 2 میلیون مسافر دارد و این یعنی اینکه احداث قطار شهری در تبریز یکی از واجبات است. طراحی چهار شبکه مترو شهری به گفته عبابافی براساس همین آمارها انجام گرفته و به تصویب شورای‌عالی ترافیک کشور رسیده است. این 4 خط قرار است در افقی 20 ساله روزانه 4 تا 5 میلیون مسافر را جابه‌جا کنند.
شیراز با این میزان گردشگر، مترو نمی‌خواهد؟
رجبی مدیرعامل قطار شهری شیراز نیز هم با توجه به جمعیت این شهر و توریست پذیر بودن آن در تمامی فصول سال قطار شهری را یک گزینه لازم الاجرا در شهر می‌داند. به گفته وی 40 سال مطالعه کارشناسان، را به این نتیجه رسانده که تنها قطار شهری می‌تواند به وضعیت مسافرت‌های روزانه این شهر که به‌دلیل جاذبه‌هایش هر روز بیشتر می‌شود، سامان دهد: «با وجود ادعاهایی مبنی بر فانتزی بودن قطار شهری و جوگیر شدن مسئولان کلانشهر، تنها نگاهی گذرا به وضعیت حمل‌ونقل شیراز نشان می‌دهد که مترو برای این شهر لازم است.» البته رجبی معتقد است که برخی هر روز تمایل دارند یک سوژه جدید را مطرح کنند و مسئولان متروی کشور دلیلی ندارد نسبت به بسیاری از این اظهار نظرها، واکنش نشان دهند.
به هر حال با افتتاح دفتر حمل‌ونقل عمومی UITP در تهران و امکان ارتباط سایر کلانشهر‌های کشور همچنان این امید وجود دارد که متروی هفت کلانشهر کشور با اینگونه ایده‌ها خدشه‌دار نشده و راهش را برای در دست گرفتن حمل‌ونقل عمومی شهرها طی کند.
